Religie: Jodendom op Cabo Verde
20 maart 2019
Als gevolg van 500 jaar Portugese overheersing, is de Kaapverdische bevolking overwegend katholiek. Tijdens de reizen naar de eilanden werd dit geloof net als vele andere aspecten uit het Portugese rijk het volk opgedrongen. Maar was het katholicisme het eerste geloof op het eiland?
Altijd al aanwezig
Onderzoekers geloven dat sinds jaar en dag Joden aanwezig zijn in de Kaapverdische samenleving. Waarschijnlijk kwamen de eerste Joden tussen 1391 en 1496 al geregeld naar de eilanden. Nadat de Portugezen de eilanden claimden, vestigden zij zich ook op de eilanden. Maar uit angst voor de Inquisitie
bekeerden vele Joden zich in eerste instantie tot het Christendom of hielden de Joodse identiteit verborgen.
Een economische golf
Halverwege de negentiende eeuw emigreerde een nieuwe golf Marokkaanse Joden naar Cabo Verde. Deze leefden al meer dan 2000 jaar vreedzaam in Marokko. Door slechte economische omstandigheden zochten de Marokkaanse Joden ‘het geluk’ ergens anders. Cabo Verde was op dat moment een belangrijk commercieel centrum. São Vicente had zijn naam gevestigd als doorvoerhaven en Sal was toentertijd dé plek voor de productie van zout. De Marokkaanse Joden handelden al langer met de Britten in het Brits deel van Gibraltar en de meeste Joden hadden daardoor Brits staatsburgerschap verkregen. Toen in 1842 dus een handel- en scheepsverdrag tussen de Portugezen en Britten werd ondertekend en de Inquisitie werd afgeschaft, konden de Sefardische Joden vrij migreren naar Cabo Verde. De meerderheid van hen was afkomstig uit de steden Tanger, Tetouan, Rabat en Mogador (tegenwoordig Essaouira) en bezaten Sefardische achternamen, zoals Anahory, Auday, Benoliel, Benrós, Benathar, Benchimol, Brigham, Cohen, Levy, Maman, Pinto, Seruya en Wahnon.
Opgaan in de samenleving
De nieuwe migranten vestigden zich voornamelijk op de eilanden Santo Antão, São Vicente, Boa Vista en Santiago. Zij hielden zich bezig met (internationale) handel, scheepvaart of hadden bestuurlijke functies op de eilanden. De Joden waren mensen van prestige in Cabo Verde en werden ook gezien als de dragers van de lokale economie. Nazaten zijn dit vaak nog steeds. De eerste democratisch gekozen premier van Cabo Verde, Carlos Alberto Wahnon de Carvalho Veiga, is bijvoorbeeld van Joodse afkomst.
Doordat de Joodse samenleving zo klein was en in eerste instantie vooral bestond uit mannen die handel dreven, trouwden velen van hen met lokale, Kaapverdische vrouwen. Zij waren vaak katholiek. In de traditionele Joodse wetgeving geldt daarentegen dat het Jood-zijn alleen door de moeder kan worden doorgegeven. Als gevolg daarvan verdween het Jodendom langzamerhand uit het Kaapverdisch straatbeeld.
Cape Verde Jewish Heritage
Het Cape Verde Jewish Heritage Project zet zich sinds 2007 in om de Joodse geschiedenis van Cabo Verde te koesteren. Met verschillende projecten op de eilanden renoveren zij synagoges en verzamelen zij mondelinge getuigenissen van d mooie stukje geschiedenis van ons archipel. Op de website van Cape Verde Jewish Heritage vind je meer verhalen over het Jodendom op de archipel.